Linksom of rechtsom: de Energiewende komt

De transitie van een fossiel naar een duurzaam energiesysteem – de Energiewende – is in Duitsland een populair gespreksonderwerp. De nadelen, zoals een hogere energierekening, zijn inmiddels merkbaar geworden voor de bevolking. Toch wordt de Energiewende zowel politiek als maatschappelijk breed gesteund. Hoe komt dat?

Fukushima en de Duitse politiek

De term Energiewende werd al in 1980 bedacht, toen het Duitse Öko-Institut opriep om compleet te stoppen met het opwekken van energie uit fossiele en nucleaire bronnen. Dertig jaar later werd door de Duitse regering besloten om er serieus werk van te maken: het beleidsstuk uit 2010 heet ‘Energieconcept voor een milieuvriendelijke, betrouwbare en betaalbare energievoorziening’ en bevat plannen voor de periode 2010 – 2050.

Een halfjaar later vond de Fukushima-kernramp in Japan plaats. Ineens sloeg de publieke opinie over kerncentrales helemaal om en de politiek was er snel bij om daar op in te spelen; in 2022 moeten alle zeventien Duitse kerncentrales gesloten zijn. Kernenergie was echter wel belangrijk voor de overgang tussen het huidige energiesysteem en het systeem zoals dat in 2050 moet zijn. Nu worden er meer dure zonne- en windcentrales gebouwd en dat betekent dat de kosten van de Energiewende verder stijgen. En daar moet iemand voor opdraaien.

De consument verliest

Het originele plan was al ambitieus en betekende al een hogere energiebelasting voor de bevolking, maar met het besluit over de kerncentrales komt daar nog een schepje bovenop. Deze energiebelasting heet de EEG-Umlage en zit in de variabele stroomprijs verwerkt. De klantenservice van onze energievergelijkingswebsite WechselJetzt.de krijgt er regelmatig vragen over; aan de energiebelasting kunnen wij niets veranderen, maar het voordeligste aanbod vinden kan helpen de pijn te verzachten.

De Duitse overheid geeft enorm veel uit aan subsidies. Er wordt geschat dat de kosten van de Energiewende tegen 2022 al tegen de 700 miljard euro kunnen lopen. In 1998 bestonden de energieprijzen voor consumenten nog maar voor 25% uit belasting, in 2012 was dat al 40%. Waarom steunt de burger dit project eigenlijk nog?

Duurzaamheid als gedeeld ideaal

De overgang naar duurzame energie wordt in Duitsland erg belangrijk gevonden. Burger en politiek weten beiden waarom de Energiewende in gang is gezet. Het levert een reductie van CO2-emissie op, een onafhankelijkere energievoorziening en banen in de schone energieindustrie.

Nu de kosten stijgen en er tevens is gebleken dat er zoveel onverwachte gevolgen zijn – niet alleen voor consumenten maar ook voor de energiemarkt als geheel –zal het beleid op de schop moeten. Op de langere termijn is deze situatie onhoudbaar.

Toch gaan we geen kerncentrales zien in Duitsland na 2022, en ook geen stop op de bouw van nieuwe duurzame energiecentrales. De Energiewende gaat door. Waarom? Omdat de Energiewende hoofdzakelijk geen kwestie is van geld, maar van idealisme.

Nu alleen nog zorgen dat dat een beetje betaalbaar blijft…

Door Evert Smit